Phân tích nguyên nhân cháy ô tô, xe máy

Thời gian vừa qua tình hình cháy phương tiện giao thông cơ giới xảy ra liên tục đã gây nhiều tâm lý hoang mang cho người dân. Đã có nhiều nghiên cứu đánh giá của các cơ quan chức năng. Và chúng ta thử phân tích về một vài nguyên nhân có thể gây ra cháy, nổ ô tô, xe máy:

1. Nguyên nhân tổng quát:

- Do sự cố từ hệ thống điện như chập điện, quá tải, đánh tia lửa điện, phóng điện..
- Do sự cố kỹ thuật như nổ lốp, kẹt ống pô, bó phanh...
- Sơ xuất để vật liệu dễ cháy như rơm rạ, nilon, giẻ... quấn vào ống xả
- Tai nạn giao thông
- Do đốt

2. Nguyên nhân sinh nhiệt, sinh lửa gây cháy

- Hệ thống điện không đảm bảo gây chập điện, phóng tia lửa do:
+ Đấu nối các dây dẫn điện, đầu giắc không đảm bảo
+ Lắp thêm các thiết bị điện có công suất lớn gây quá tải
+ Sử dụng linh kiện không đúng chủng loại, công suất, chất lượng kém (đặc biệt là IC, cầu chì, diot xạc, đầu nối ắc quy, bình ắc quy)
+ Giắc cắm sử dụng lâu ngày bị lão hóa tiếp xúc không đảo bảo gây hiện tượng đánh lửa, sinh nhiệt
+ Vỏ cách điện của dây dẫn lâu ngày bị lão hóa, mất tính cách điện hoặc chuột cắn làm chạm, chập, phóng điện
+ Do hở mobin, dây cao áp hoặc đầu chụp bugi vỡ gây hiện tượng đánh lửa
+ Người sử dụng không tắt khóa điện, khóa bình nhiên liệu khi để xe nếu bị chập điện, chảy xăng có thể gây cháy

- Nguyên nhân sinh nhiệt:
+ Xe bị cạn nước làm mát hoặc hỏng quạt gió dẫn đến nóng máy
+ Xe chạy đường dài; xe ít bảo dưỡng, thay dầu thường xuyên gây nóng máy
+ Nhiệt độ của ống xả cao, đặc biệt ở cổ ống xả (cao hơn nhiệt độ tự bốc cháy của xăng là 225 - 370 độ C)
+ Do bó phanh, xích chùng, kẹt vòng bi, nổ lốp gây ma sát lớn sinh nhiệt

3. Chất cháy tiếp xúc hoặc ở gần vị trí phát sinh tia lửa, nhiệt

- Hầu hết các chi tiết nhựa của xe máy, vỏ bọc cách điện của hệ thống dây điện đều có thể bốc cháy khi chập điện, có tia lửa hoặc gặp nhiệt độ cao từ ống xả, vỏ nắp máy.
- Có vật liệu dễ cháy như rơm rạ, nilon, giẻ... quấn vào ống xả khi xe lưu thông trên đường.
- Nhiên liệu rò rỉ ra ngoài

Mời mọi người đóng góp ý kiến tiếp nào!

Bên cạnh những nguyên nhân khách quan thì bản thân người sử dụng cũng khiến cho xe của họ dễ cháy hơn. Hiện tượng độ xe không phải là hiếm, đặc biệt là việc thay thế đèn sợi đốt chưa đầy 20W bằng đèn xenon công suất cao gấp 3 lần.
Công suất cao yêu cầu dòng điện lớn, việc đấu nối không đảm bảo kỹ thuật như tháo bỏ cầu chì, sử dụng dây chất lượng kém chịu tải nhỏ. Điện trở trong dây dẫn thấp hơn so với những điểm tiếp nối nên thường sinh nhiệt nhanh làm chảy vỏ cách điện, phát sinh ra chập cháy. Chỉ có củ đề (máy phát) nối trực tiếp với ắc-quy qua rơ le và dây dẫn dòng lớn. Các thiết bị còn lại đều được đấu nối qua cầu chì. Vì sử dụng đèn công suất lớn hơn, thợ thường sử dụng loại chịu dòng lớn, thậm chí tháo bỏ luôn cả cầu chì. Khi chập điện, cầu chì không đứt, mạch cháy nóng, cháy lớn. Gặp hơi xăng, đám cháy sẽ lan ra toàn xe.
Một nguyên nhân cháy khác bắt nguồn từ việc sử dụng đường dây cao áp cách điện kém, tia lửa phóng điện xuyên qua vỏ bọc. Trong trường hợp này xe sẽ chết máy vì bu-gi không đánh lửa. Xe đang chạy trên đường mà tự cháy thì khả năng này không thể xảy ra.
Xăng rò rỉ, bay hơi và tự bốc cháy trong môi trường không khí khô, nóng. Hệ thống cung cấp nhiên liệu của xe máy có một số vị trí thông với bên ngoài. Để giúp xăng luân chuyển từ bình chứa tới động cơ nhà sản xuất thường thiết kết một lỗ thông hơi trên lắp bình xăng nhằm tạo áp suất cân bằng. Xăng được dẫn qua một đoạn ống cao su tới chế hòa khí hoặc hệ thống phun.
Đối với động cơ dùng chế hòa khí, áp suất chân không trong họng hút đưa xăng từ bình xăng phụ vào buồng đốt. Hơi từ bình xăng phụ cũng có thể thoát ra ngoài qua lỗ thông hơi. Di chuyển trên đường xấu hoặc leo dốc, xăng trong bình xăng phụ bị nghiêng, một lượng xăng nhỏ tràn ra ngoài qua ống dẫn xăng thừa.
Từ đặc điểm trên cho thấy, đối với xe máy thì hơi xăng thoát ra ngoài là điều không tránh khỏi. Tuy vậy, lượng xăng thoát ra cũng đã được nhà sản xuất hạn chế ở mức an toàn, chỉ khi dựng xe lâu ngày trong phòng kín, thì người ta mới phát hiện ra mùi xăng. Vì thế, nếu không phải do chuột cắn đứt đường ống, chủ xe quên không đóng nắp bình xăng hoặc thợ sửa chữa sơ suất làm hở đường ống thì khả năng cháy do xăng rò rỉ là rất thấp.
Để tránh nguy cơ cháy nổ, chuyên gia trong ngành khuyến cáo người sử dụng trước khi vận hành nên kiểm tra tình trạng xe theo sách hướng dẫn sử dụng xem xăng có bị rò rỉ không, chuột có vào xe không. Đi trên đường nếu xe bị bám rơm, rạ vướng nên dừng lại gỡ bỏ sạch. Sau khi rửa xe cần loại bỏ vải rách vướng vào, đặc biệt ở khu vực ống xả.

Nếu lỗi chủ quan thì dân ta có thói quen độ xe rất nhiều, từ xưa tới nay.

Nhưng chỉ có thời gian gần đây mới thấy thông tin xe cháy nhiều, từ xe máy tới ô tô.

Ấy là do đâu? Do biến đổi khí hậu hay hiệu ứng nhà kính?

Hay do trước đây có cháy mà báo chí không đưa tin?

Nếu nói về độ xe thì mặc dù từ trước đã có, nhưng gần đây mới xuất hiện càng phổ biến, và quan trọng hơn là các thiết bị tiêu thụ điện được lắp đặt ngày càng nhiều với công suất lớn. Những xe hay được đem độ thì thường ở 2 dạng:
- Xe cũ: chất lượng của các phụ kiện trên xe này thì khỏi bàn rồi nhỉ, nhiều khi thấy mấy kiểu xe này đi ngoài đường mà bộ bugi cứ treo lủng lẳng :))
- Xe xịn: lắp hệ thống báo động, đèn nháy, còi... xe kiểu này lại chứa nhiều xăng, nguy hiểm càng thêm nguy hiểm.

Tuy nhiên một nguyên nhân quan trọng đặc biệt nữa là chất lượng xăng. Điều này chưa có kết luận chính thức, nhưng với hàng loạt vụ việc xăng kém chất lượng liên tiếp bị phanh phui trong thời gian gần đây thì...

Ý kiến rất hay của bạn Vũ Văn Sơn từ địa chỉ mail :


Tôi đã đọc ở một số báo về việc 4 Bộ thông báo về nguyên nhân cháy xe. Xin hỏi: Sao các nhà nghiên cứu lại cứ khăng khăng khẳng định cháy được “phải có xăng dầu bị rò rỉ và tiếp xúc với nhiệt độ hơn 400 độ C“? Tất nhiên có đủ hai điều kiện ấy thì 100% cháy.

Nhưng xin thưa: Chưa đủ điều kiện ấy đã cháy rồi. Cụ thể: Chỉ cần nhiên liệu thấm qua ống dẫn đã bị lão hoá và bay hơi ra ngoài, mắt thường ta không nhìn thấy được; tay ta sờ vào ống dẫn cũng không ướt tay - Thế là có 1 điều kiện cho sự cháy rồi.

Điều kiện 2 chưa cần phải có nguồn nhiệt cao như thế, mà chỉ cần một tia lửa nhỏ do nhiều tình thế tạo ra. Ví dụ như chập điện, như xe chuyển động sinh ra ma sát, như các vật liệu cọ sát tự sinh điện trái dấu tiềm ẩn... Thì đấy, xe téc chở xăng trên đường thường tha một cái dây xích sắt kéo lê trên mặt đường đó là gì? Dây xích sắt đó để triệt tiêu các điện tích khác dấu tích tụ trên xe xuống đất mục tiêu trừ hậu hoạ.

Có nghĩa là điều kiện 2 về tia lửa trong gầm xe khi nó chuyển động là rất dễ xảy ra.

Trở lại điều kiện 1: Tôi thực sự rùng mình khi nghe Bộ Công An nói “xăng có dưới 30% chất phụ gia” là axetol, ethanol, methanol.

Xin thưa, trước đây chỉ có 5% thôi. Tôi hiểu, dưới 30% có nghĩa là trên 20% và gần 30% chất phụ gia.

Vậy ta có quyền khẳng định rằng: xăng Việt Nam đã bị thương mại lạm dụng. Người ta đã pha ¼ thể tích những dung môi cực mạnh đối với cao su và nhựa. Với nồng độ phụ gia lớn như thế thì không một ống dẫn bằng nhựa hoặc cao su nào có thể an toàn bền vững trong môi trường đó được!

Mấu chốt chính là chỗ này. Xăng có nồng độ phụ gia lớn khủng khiếp như thế, tôi nghĩ rằng an ninh hoả hoạn cho xe còn tiếp tục nhiều nữa. Sau một thời gian các xe đã dùng xăng có pha nhiều chất phụ gia, thì ít nhiều đã bị “tổn thọ” (lão hóa), có nghĩa là đã “hẹn giờ” cháy!

Đề nghị các ngành chức năng “làm sạch nhiên liệu” trước khi đưa ra thị trường.

Ý kiến rất hay của bạn Vũ Văn Sơn từ địa chỉ mail :


Tôi đã đọc ở một số báo về việc 4 Bộ thông báo về nguyên nhân cháy xe. Xin hỏi: Sao các nhà nghiên cứu lại cứ khăng khăng khẳng định cháy được “phải có xăng dầu bị rò rỉ và tiếp xúc với nhiệt độ hơn 400 độ C“? Tất nhiên có đủ hai điều kiện ấy thì 100% cháy.

Nhưng xin thưa: Chưa đủ điều kiện ấy đã cháy rồi. Cụ thể: Chỉ cần nhiên liệu thấm qua ống dẫn đã bị lão hoá và bay hơi ra ngoài, mắt thường ta không nhìn thấy được; tay ta sờ vào ống dẫn cũng không ướt tay - Thế là có 1 điều kiện cho sự cháy rồi.

Điều kiện 2 chưa cần phải có nguồn nhiệt cao như thế, mà chỉ cần một tia lửa nhỏ do nhiều tình thế tạo ra. Ví dụ như chập điện, như xe chuyển động sinh ra ma sát, như các vật liệu cọ sát tự sinh điện trái dấu tiềm ẩn... Thì đấy, xe téc chở xăng trên đường thường tha một cái dây xích sắt kéo lê trên mặt đường đó là gì? Dây xích sắt đó để triệt tiêu các điện tích khác dấu tích tụ trên xe xuống đất mục tiêu trừ hậu hoạ.

Có nghĩa là điều kiện 2 về tia lửa trong gầm xe khi nó chuyển động là rất dễ xảy ra.

Trở lại điều kiện 1: Tôi thực sự rùng mình khi nghe Bộ Công An nói “xăng có dưới 30% chất phụ gia” là axetol, ethanol, methanol.

Xin thưa, trước đây chỉ có 5% thôi. Tôi hiểu, dưới 30% có nghĩa là trên 20% và gần 30% chất phụ gia.

Vậy ta có quyền khẳng định rằng: xăng Việt Nam đã bị thương mại lạm dụng. Người ta đã pha ¼ thể tích những dung môi cực mạnh đối với cao su và nhựa. Với nồng độ phụ gia lớn như thế thì không một ống dẫn bằng nhựa hoặc cao su nào có thể an toàn bền vững trong môi trường đó được!

Mấu chốt chính là chỗ này. Xăng có nồng độ phụ gia lớn khủng khiếp như thế, tôi nghĩ rằng an ninh hoả hoạn cho xe còn tiếp tục nhiều nữa. Sau một thời gian các xe đã dùng xăng có pha nhiều chất phụ gia, thì ít nhiều đã bị “tổn thọ” (lão hóa), có nghĩa là đã “hẹn giờ” cháy!

Đề nghị các ngành chức năng “làm sạch nhiên liệu” trước khi đưa ra thị trường.

Xe cháy chủ yếu do chập điện

Đó là kết quả đề tài “Nghiên cứu xác định nguyên nhân và các giải pháp kỹ thuật phòng chống cháy, nổ đối với ôtô và xe máy” được báo cáo tại hội thảo do Bộ Khoa học - công nghệ phối hợp với một số bộ ngành tổ chức chiều 12-11.

Báo cáo về một số kết quả nghiên cứu xác định, đánh giá khả năng gây cháy từ các hệ thống trong xe được một nhóm nghiên cứu tiến hành trên cả loại xe máy có thiết kế cũ và mới cho thấy trên cả hai loại xe này, các hệ thống điện, hệ thống tản nhiệt làm mát, hệ thống xả khí là những nguồn sinh nhiệt cao, trong điều kiện làm việc cụ thể hoặc khi phát sinh sự cố, các hệ thống trên dễ tạo nguồn gây cháy, nổ xe.

Chập điện tạo nguồn nhiệt + nguồn cháy = cháy

Theo TS Phạm Hữu Tuyến (ĐH Bách khoa Hà Nội), hệ thống điện trên xe máy thường sử dụng khung xe làm cực âm, do vậy khi dây dẫn có điện thế dương bị hở, đứt chạm vào khung xe hoặc dây mát sẽ gây chập điện. Khi chập, cường độ dòng điện tăng cao gây cháy vỏ cách điện tạo ra nguồn lửa. Nguyên nhân gây phát sinh nguồn nhiệt, nguồn lửa rất lớn, thường do chập điện vì dây dẫn bị hở, phát sinh tia lửa, bộ sạc điện tản nhiệt kém, màng rung còi bị kẹt...

Ngoài ra theo ông Tuyến, hệ thống xả khí có nhiệt độ cao, đặc biệt trong trường hợp ống xả bị nứt hở, bị tắc. Kết quả thử nghiệm xe máy trên băng thử trong những điều kiện thực tế cho thấy nhiệt độ ống xả lên tới 400-5480C, đặc biệt khi xe lưu hành trong thành phố tăng giảm ga nhiều và tốc độ xe chậm, nhiệt độ động cơ tăng nhanh. Khi ống xả có nhiệt độ cao nếu tiếp xúc với các vật liệu như rơm rạ, giấy, hơi xăng... sẽ dễ bắt cháy.

Báo cáo khoa học thứ hai do một nhóm nghiên cứu khác thực hiện từ tháng 6 đến tháng 8-2012 về 59 vụ cháy ôtô, 63 vụ cháy xe máy. Kết quả cho thấy nguyên nhân do chập điện (lắp thêm thiết bị không theo thiết kế của nhà sản xuất, dây dẫn bị chuột cắn, lão hóa) chiếm tỉ lệ lớn và phổ biến nhất (18 ôtô, 13 xe máy).

Theo thạc sĩ Nguyễn Văn Phương (Cục Đăng kiểm Bộ Giao thông vận tải), qua nghiên cứu cho thấy trong số này nguyên nhân do bảo dưỡng, sửa chữa không đúng kỹ thuật hoặc phụ tùng không đảm bảo dẫn đến chập điện xếp thứ hai (14 ôtô, 9 xe máy). Kế đó là do có chất dễ cháy vướng vào gầm, đường ống xả của xe, dây nhiên liệu bị chuột cắn, lão hóa gây rò rỉ nhiên liệu gặp tia lửa điện gây cháy phương tiện...

Xăng, diesel chính ngạch đảm bảo tốt

Ở nghiên cứu khoa học thứ ba, PGS.TS Vũ Thị Thu Hà (phòng thí nghiệm trọng điểm công nghệ lọc, hóa dầu Bộ Công thương) cho biết cơ quan quản lý đã phân tích gần 1.800 mẫu xăng từ năm 2011 đến nay lưu thông trên thị trường. Kết quả cho thấy xăng chính ngạch có chất lượng tốt, đáp ứng tiêu chuẩn, quy chuẩn VN và không phải là thủ phạm gây cháy phương tiện, trong đó bao gồm cả việc không phải là thủ phạm gây trương nở, lão hóa, phá hủy các chi tiết tiếp xúc với nhiên liệu dẫn đến làm rò rỉ nhiên liệu. Kết quả phân tích 241 mẫu diesel lưu thông trên thị trường cũng cho thấy diesel nhập khẩu có chất lượng tốt. Riêng với những mẫu xăng, diesel bị pha tạp chất, bà Hà cho biết có thể làm tăng nguy cơ cháy, tuy nhiên tỉ lệ chiếm không nhiều.

Kết luận hội thảo, Thứ trưởng Bộ Khoa học - công nghệ Trần Việt Thanh cho biết thông tin tại hội thảo chỉ mới là kết quả nghiên cứu ban đầu, quá trình nghiên cứu sẽ tiếp tục trong thời gian tới để tìm ra nguyên nhân chính xác dẫn tới hiện tượng cháy, nổ xe.

Theo Tuổi trẻ